Stap één is gezet
Om de voeten in Kinderdijk droog te houden, waren in de geschiedenis niet alleen de molens, maar ook de gemalen van groot belang. Om het Wisboomgemaal, gebouwd 1868, weer malend te krijgen, is sinds afgelopen mei hard gewerkt aan de restauratie van de fundering van dit bijzondere gemaal. Met het afronden van deze werkzaamheden zijn we weer een stapje dichter bij een werkend Wisboomgemaal.
Het Wisboomgemaal in Kinderdijk is een belangrijk onderdeel van het totale bemalingssysteem. Dit negentiende-eeuwse bouwwerk is de verbindende schakel tussen de historische Kinderdijkse molens en de twee moderne gemalen aan de rivierdijk, het J.U. Smitgemaal en het ir. G.N. Kokgemaal. Tot 1996 was het gemaal in bedrijf. Sinds enkele jaren is bekend dat het gemaal ‘onderloops’ is. Dit betekent dat er water onder de fundering van het gemaal doorlekt naar de lage kant. Dit had op termijn zeer grote schade voor de constructie kunnen opleveren, maar is nu aangepakt.
Drooggezet
Om het geheel goed te kunnen inspecteren is de uitstroomzijde (de Hoge Boezemkant) van het gemaal tijdelijk drooggezet. Na het verwijderen van veel opgehoopte modder uit de waterlopen en de pompen van het gemaal, werd beter zichtbaar wat de staat van alle onderdelen was. Deze onderdelen waren bij eerdere inspecties nog niet zo goed zichtbaar. Uit de uitgebreide inspectie bleek dat we hier nog veel restauratiewerk konden verrichten, zo waren bijvoorbeeld de terugslagkleppen (deze zorgen ervoor dat het water niet terugstroomt) geheel aan vervanging toe. Daartegenover staat dat andere onderdelen juist beter waren dan verwacht, zo was de betonnen afdeklaag op de houten waterloopvloeren en ook het stortebed van basaltkeien op de bodem nog helemaal intact.
De drooggezette waterlopen toonden veel opgehoopte modder.
De weggespoelde grond achter de beschoeiing zorgde voor lekkage.
De vernieuwde beschoeiingen en extra damwand, hier onder water, hebben de onderloopsheid verholpen.
Onderloopsheid verholpen
Door het stromende water waren de houten delen onder de waterloopmuren geheel versleten. De grote gaten die hierdoor onder het brugdek ontstaan zijn, hebben we opgevuld met klei en de beschoeiingen zijn vervangen. Ook zijn er damwandplanken voor de beide waterlopen geplaatst om het grondwater tegen te houden. Hiermee is de onderloopsheid nu volledig verholpen en ronden we dit onderdeel van het project af.
Het Wisboomgemaal weer in volle glorie na het afronden van het funderingsherstel.
Van stoom naar elektriciteit
Het gemaal is oorspronkelijk als stoomgemaal gebouwd in 1868 en vormde daarbij een goede versterking van de capaciteit van de acht rietgedekte molens van de Overwaard. In 1924 is het gemaal elektrisch gemaakt en zijn de vier grote schepraderen vervangen door twee centrifugaalpompen. Nu de restauratie van de fundering van het gemaal afgerond is, staat het volgende onderdeel op de planning, namelijk de centrifugaalpompen. De pompen die we gaan restaureren zijn uit 1924, het pand is nog het stoomgemaalgebouw uit de negentiende eeuw.
De auteur
-
![Lisanne Vermaas]()
Lisanne Vermaas
- Marketeer
- - lisannevermaas@molenskinderdijk.nl
