Museummolen Overwaard: 'Uniek project in molenwereld'

• Deel online:
• Facebook
• Twitter
• Linkedin

“Dit is een uniek project in molenwereld. Echt top.” Ruim een maand voor de opening van de derde museummolen steekt projectleider Jan-Willem de Winter van de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK) zijn enthousiasme niet onder stoelen of banken. De opening op de eerste dag van april markeert het einde van het traject dat rond 2004 door de provincie Zuid-Holland in gang werd gezet. “Er moet iets met die molen gebeuren”, was de boodschap van de provincie aan onder meer de SWEK. In de jaren die volgden gaf de molen tijdens (sloop)werkzaamheden stapje voor stapje haar geheimen prijs.

De vierde molen van de Overwaard is uniek in de wereld. Als enige kon de molen na de bouw in 1740 water twee kanten op malen. Dat gebeurde met twee schepraderen. Echter, al in 1800 werd die dubbelfunctie overbodig. In de twee eeuwen daarna werd de molen tal van keren verbouwd, bijvoorbeeld om meer woonruimte te creëren voor de molenaar en zijn gezin. In opdracht van de SWEK is de molen de afgelopen jaren grondig gerestaureerd. Met het herplaatsen van een nieuw, eikenhout tweede scheprad wordt zichtbaar hoe de molen eruit zag ten tijde van de contrabemaling. Van de periode daarna zijn zoveel mogelijk historische elementen behouden, om de complete geschiedenis en historische gelaagdheid van het rietgedekte rijksmonument te laten zien. Een muurtje van 200 jaar oud, een 280 jaar oud onderwielschot, het woonkamerraam uit 1800: de liefhebber kan er zijn hart ophalen.

Veel mensen die hier komen zien voor het eerst een molen

Museummolen Overwaard is alleen te bezoeken door groepen, die er per boot naartoe worden gebracht. In de naastgelegen educatieschuur staat het molenmakersambacht centraal, uitgebeeld door een bijzondere collectie gereedschappen van verzamelaar Eddy van Donselaar. In de molen gaat het om de techniek. Hoe werkt een molen eigenlijk? Wanneer de molen maalt zien bezoekers op de eerste verdieping van bovenaf twee schepraderen tegelijk aan het werk, in tegengestelde richting. Het houten scheprad wordt met een elektrisch aangedreven motortje in gang gezet. Daadwerkelijk water verplaatsen doet dat gevaarte niet. Er zijn glazen vloeren aangebracht om zo veel mogelijk te kunnen zien van het imposante bouwwerk. Aan de molenaars van de SWEK de taak om het complexe verhaal van de Contramolen in begrijpelijke taal uit te leggen. “Dat is best een uitdaging”, beseft De Winter. “Veel mensen die hier komen zien voor het eerst een molen, dan is dit nog eens een heel ingewikkelde molen.”

Half miljoen

De reconstructie van het bijna 300 jaar oude monument en de bouw van de educatieschuur kostte ongeveer een half miljoen euro. De provincie Zuid-Holland nam daarvan een aanzienlijk deel voor haar rekening. Ook de SWEK betaalde een gedeelte. Wat deze molen anno 2020 ook onderscheidt van de andere exemplaren, is de rolstoeltoegankelijkheid. De begane grond is toegankelijk voor rolstoelers, op de nieuwe rondvaartboot is extra plek voor hen, het pad op het erf en de aanlegsteigers zijn rolstoelvriendelijk gemaakt en in de educatieschuur is een mindervalidentoilet gerealiseerd.