Geweldig nieuws: het molenaarsvak wordt erkend als UNESCO Immaterieel Erfgoed!

• Deel online:
• Facebook
• Twitter
• Linkedin

Geweldig nieuws: het molenaarsvak wordt erkend als UNESCO Immaterieel Erfgoed!

Het molenaarsvak: voor veel van ons is het een romantisch plaatje, vol nostalgie en heldhaftige verhalen. We zien stoere kerels op klompen voor ons, met armen als scheepskabels. Molenaar zijn is bij nacht en ontij paraat staan om met een krakende houten machine het dorp uit de handen van het wassende water te redden. Of voor dag en dauw sjouwen met zware zakken graan, terwijl de molenstenen het meel malen waar de stad mee wordt gevoed. Molenaar zijn is door weer en wind de wieken draaiende houden, gedreven door passie en kennis die van generatie op generatie wordt doorgegeven.

 

Bedreigde traditie

Toch is het molenaarsvak al jaren een bedreigd beroep. Zoals dat met veel oude tradities gaat, melden zich steeds minder nieuwe molenaarsleerlingen aan om zich in het vak te bekwamen. De fysieke belasting van dit zware takenpakket betekent ook dat oudere molenaars vroeg of laat hun roeping los moeten laten, ook al willen ze het liefst nog jaren doorgaan. Ondanks deze trend staan er in Nederland nog heel veel molens die draaiende moeten worden gehouden. De molens van Kinderdijk moeten bijvoorbeeld een vast aantal rotaties per jaar maken om in vorm te blijven. Ook niet onbelangrijk: mocht er ooit iets mis gaan met de moderne afwatering van ons lage land, dan moeten de poldermolens van de Schermer, de Nederwaard en een aantal andere kritieke gebieden onder zeeniveau bij kunnen springen om ons droog te houden.

 

De molenaars van de toekomst hebben de wind in de rug!

Bewaren voor de toekomst

Daarom is het maar goed dat de overheid een beroep heeft gedaan op internationale bescherming van dit nog altijd onmisbare ambacht. Begin 2015 was het officieel: het ambacht van wind- en watermolenaar werd voorgedragen voor de Representative List van het UNESCO-verdrag inzake de bescherming van immaterieel cultureel erfgoed. Dat is een hele mond vol, maar het gaat erom dat de Verenigde Naties het vak van de molenaar bewaren voor de toekomst, zodat ook nieuwe generaties vakmensen opgeleid kunnen worden om deze traditie in stand te houden.

 

Culturele schatten

Met ‘immaterieel erfgoed’ worden wereldwijde tradities bedoeld, maar ook een reeks belangrijke rituelen, ambachten en gebruiken. Het gaat hier om culturele schatten die misschien niet tastbaar zijn, maar wel waardevol genoeg om niet verloren te laten gaan. Toenmalig minister Jet Bussemaker, die de aanvraag indiende, zei het met de volgende woorden:

“Molens zijn al sinds eeuwen met Nederland verbonden. Molenaars zijn nodig om de molens te laten draaien. Ook in de toekomst moeten we kunnen blijven genieten van de werking van deze dynamische monumenten. Door het molenaarsambacht voor te dragen bij UNESCO, gaat het vakmanschap van werken met molens niet verloren voor volgende generaties en blijft Nederland hét molenland bij uitstek.” Dank u wel, mevrouw de minister: we hadden het zelf niet beter kunnen zeggen!

De waarde van een lifestyle

De aanvraag heeft aardig wat om het lijf gehad. Er moest een plan worden ingediend om het ambacht te beschermen, compleet met educatieve plannen voor het voortgezet en beroepsonderwijs. Er werd een minidocumentaire opgenomen om de aanvraag kracht te geven en Nederland belooft zich internationaal sterk te maken om de molenkennis en kunde te bewaken en te verspreiden. Met de erkenning als Immaterieel Erfgoed onderstreept UNESCO de culturele, economische en maatschappelijke waarde van het molenaarsbestaan – want het is niet alleen een vak, maar ook een echte lifestyle.

Immaterieel, maar toch concreet

De term ‘immaterieel erfgoed’ betekent heel veel voor de molenwereld. UNESCO bevestigt hiermee de toekenning dat het vak van de molenaar een belangrijke culturele schat is, die het waard is om te behouden voor de volgende generaties. Voor ons komt dat natuurlijk niet als een verrassing, want het is heel simpel: geen enkele molen redt het zonder molenaar. Je hebt altijd iemand nodig die met liefde en verstand de mechanismes bedient, alles goed in de gaten houdt, en precies weet waar een molenaar op moet letten om schade en slijtage te voorkomen. Eigenlijk gewoon heel concreet dus, dat immateriële erfgoed van ons!

Een cadeau voor heel Nederland en daarbuiten

De toekenning is een echt cadeau voor heel Nederland, want we tellen hier nog altijd zo’n 1.200 werkende molens: een flink machinepark om aan de praat te houden! Toch reikt de impacht van immaterieel werelderfgoed verder dan onze landsgrenzen, want molens – en ook molenaars – vind je over de hele wereld. Onze kersverse minister van Cultuur Ingrid van Engelshoven is trots op deze molenmijlpaal. Ze omschreef het zelf als volgt: “Immaterieel erfgoed kan alleen blijven bestaan, als het zich mee-ontwikkelt met de tijd. Dat is precies wat de molenaars in Nederland doen. Ze hebben mooie plannen voor de toekomst”. Namens alle molenaars van de wereld, en in het bijzonder namens Werelderfgoed Kinderdijk, danken we de minister en iedereen die de beslissing heeft gepromoot van harte voor dit welkome stukje zekerheid voor de toekomst!

De wind in de rug

Met de aanvraag en de erkenning wordt niet alleen de toekomst van molens en molenaars gewaarborgd. Nederland zet zich er ook stevig mee op de internationale culturele kaart. Het is natuurlijk een ijzersterke traditie waar we met z’n allen trots op mogen zijn. Voor Kinderdijk is het van levensbelang dat er nieuwe jonge molenaars blijven komen om alles hier draaiende te houden, maar voor het land als geheel is het niet minder cruciaal. Voor Stichting Werelderfgoed Kinderdijk komt het bovendien prachtig uit dat de erkenning bijna op hetzelfde moment valt als het twintigjarig jubileum van de erkenning van Kinderdijk als UNESCO Werelderfgoed. In 2018 zal ook de Nationale Molendag helemaal in het teken staan van ons immateriële erfgoed, dus we dagen je uit: word jij een molenaar van de nieuwste generatie? Kom eens een dagje rondneuzen tussen de indrukwekkende machines waarmee we de traditie in leven weten te houden! We zien de toekomst vol vertrouwen tegemoet, en als jij jezelf al ziet staan op zo’n houten kolos, terwijl de wieken statig draaien op de achtergrond, dan ben je meer dan welkom om je te laten scholen in dit mooie vak.